Новости Республики Коми | Комиинформ

Сталин Вась

Сталин Вась
Сталин Вась
logo
Сталин Вась
Снимок Фёдор МАКАРОВЛÖН

Тöрыт Ыджыд Слудаын олысь Василий Егорович Белыхлы тырис 84 арöс. Но арлыд вылö видзöдтöг сійö уджтöг овны оз вермы — гид-картаыс абу на куш, скöт видзö.

—Челядьдырöй эз вöв бур, — заводитіс висьтасьны Василий Егорович. — Кыдзи коркö гижліс Виктор Савин, менам сизим арöсöдз гач эз вöв. Сэки кузь дöрöм и новлім. Зэв гöля олім.

Быдтöмаöсь нянь, кöм-пась вылö шабді да. Ньöбасьны сьöмыс абу вöлöма. Сэсся мамыс шабдіысь дöра вöчöма да пиыслы гач шöралöма. Василей ачыс и вурöма сэсся öтар-мöдарöдыс. Гын сапöгыс абу жö вöлöма. Гожöмнас пö эжа кузя кöмтöг ризъялам, а тöвнас пöлатьын ворсам.

Велöдчöма Часын. Вит класс весиг абу помалöма, пырöма колхозö уджавны – куйöд кыскавны. Мöд вонас нин ыстöмаöсь вöрö кыскасьны. Гожöмнас пастукалöма. Сэсся Пожöгдінö мöдöдöмаöсь велöдчыны да уджавны. Олöмаöсь Пычимын казармаын. Наръяс вылын пö кöкыльтчöмöн узьлім вольпасьтöг да юрлöстöг.

1944 воö военкомат мöдöдöма Василий Белыхöс велöдчыны плöтникö. Кык во сійö велöдчöма-уджалöма карын — стрöитöма керкаяс, гаражъяс, складъяс. Сэки том морт олöма сьöкыда. Кыдз шуласны, мый гуд-йыштöма, сійöс и кокыштöма. Мамыс сэсся Василейöс корöма гортас, тані пö уджыс тырмö жö, а öтгудырнад кокньыдджык овнытö. Колхозса председатель ыстöма сійöс вöрö.

—Оз вöлі юавны, кöсъян либö верман он, — висьталö Егорович. — Кутшöм уркöвöй сетасны, сійöс и лоö мыркны. Сетісны кык вöв, да наöн и кыскаси. Няньтö вöлі квайтсё грамм вичмöдöны да капуста ваöн вердöны.

Тöвнас — вöрын, тулыснас — сплавын, гожöмнас — колхозын. Быд лун шойччытöг тільсьöма-уджалöма. Сэки шодз эз сюйлы, а öні, пöрысьладорыд, кылö тай. Мöрччöма уджыс.

1948 воын колхозсяньыс ыстöмаöсь Ульянаö велöдчыны ветеринарö. Карöдз арся няйт туйöдыд пöшти сутки кайöмаöсь, öтарö сибдалöмаöсь. Сэсянь сэсся Кулöмдінöдз.

—Пароход ни машина оз мун, самолёт оз лэбав. Вежон чöж олі стöрöжлöн будкаас, самолёт виччыси, — казьтылö Василий Егорович. — Сакара ва гудрала да няньторйöн сёя. Сэсся лэбим жö. Гöгöр восьса вöлі да, вемöдз кынмалі. Кебанъёльöдз öти детинакöд подöн лэччим. Сэні сэсся узь-мöдчи. Мöд лунас Ульянаöдз вои. Сетісны меным юрлöс да вольпась эжöд. Сэтчö идзас сюялі да тöлысь чöж сы вылын шебрастöг узьлі.

Тöлысь велöдчöма, и сöмын "два" вылö. Нёль класс помалöм бöрад бöб кодь пö вöлі. Директорыс корöма Василейöс да дивитöма, та-дзи кö пö кутан велöдчыны, вöтлам. Повзьöмвывсьыд вочасöн босьтчöма.

Ульянаын велöдчöм бöрын локтöма чужан сиктас. Колхозын уджыштöма ветеринарöн, а сэсся бригадиралöма. Сэки видзöмаöсь мöсъясöс, вöвъясöс, ыжъясöс да чипанъясöс. Нелямын во бригадиралöма да сöмын куимысь и петалöма шойччыны. Сиктсаыс сійöс, стрöг да, Сталин Васьöн шуöны.

—Став уджсö аслыд лоö вöлі тшöтш вöчны, — казьтылö сійö. — Он öд сöмын индав. Мый ыджда овмöс вöлі, öні нинöм абу. Ыджыд Слудаын весиг лавка тупкисны. Ставыс гöгöр эндöма.

Кыдзи висьталіс Василий Егорович, уджалігас кыкысь муртса абу кулöма. Öтчыд ковмöма бöчка пыдöсысь бензин куравны. Кыдз медся вöсньыдик да пельк мортöс, бак пытшкас пырны тшöктöмаöсь Василейöс. Недыр мысти мужичöй кольмöма. Вöтася пö, быттьö пес пилита да чышъянöн джагалі. А, вöлöмкö, бензин дуксьыс садьсö воштöма. Бур, öдйö казялöмаöсь да кыскöмаöсь сійöс сэтысь. Сайкалöма да, бара тшöктöмаöсь пырны. Но шошаас нин кöрталöмаöсь, медым лэптывны лолыштны.

Мöдысьсö дас метр джуджда юкмöсын муртса абу пöдöма. Ыстöмаöсь весавны. Василей лэччытöдзыс видзöдлöма, эм-ö сэні мыйöн лолавны. Öзтылöма сюмöд да пыр и кусöма биыс. Председательыслы висьталöма, мый юкмöсö лэччыны оз позь. Но сійö абу эскöма да век жö тшöктöма весавны.

—Сöмын нёль метр лэччöмсö помнита, — висьталö олöма мужичöй. — Сэсся палялі да, паччöрын бабö пожйöн юрö вачкалö, а порог дорын председатель пукалö. Локтöма видзöдлыны, ас садьö воа ог.

Елена гöтырыскöд быдтöмаöсь нёль челядьöс. Олім пö бура. Йöзö корны эг петалöй, нянь да яй асланыс пыр вöлöма. Мöс видзöмаöсь. Дас вит во сайын гöтырыс кувсьöма да, öтнас на мöстö видзöма, таво ар сöмын начкöма. Но гидыс Егоровичлöн абу на куш, Ванька нима öшпиöс быдтö.

—Тадзи куим мужичöй и олам: ме, Ванька да Матвей кань, — ышловзис Василий Егорович...