Новости Республики Коми | Комиинформ

Чумын кыліс гудöк шы

Чумын кыліс гудöк шы
Чумын кыліс гудöк шы
logo

Вермас лоны, мый тайö рытыс налы нинöмöн эз торъяв мукöдсьыс, а меным сійö нэм кежлö колис паметьö, кöть и уна во нин колис сэсянь.

Луннас ёна зэрис. Хайпудыр лайколасянь öтарö локтісны сьöд кымöръяс. Шуим войсö узьны Кипиевысь Фёдор Хатанзейский юрнуöдöм улын бригадалöн чумын. Да и кöр видзысьяс эз кöсйыны, медым ми кöтасим туйын. Найö вöліны радöсь гöсьтъяслы.

Кöр стада дорысь локтіс пастук Николай Рочев, кузиник тушаа, косіник чужöма том мужичöй. Сійö пöрччис вывсьыс шынельысь вурöм малича сяма паськöмсö, киасис миянкöд. Татшöм паськöмсö изьвасаяс шуöны нойпаркаöн. Николай юöртіс, мый некымын кöр торъялöмаöсь стадаысь да ылöкодь мунöмаöсь. Найöс пö корси да вайöді.

Чумса кöзяйкаыс, Мария, Николайлöн гöтырыс, да Евдокия, Сергей Хатанзейскийлöн гöтырыс, дасьтісны сёян. Меным зэв ёна кажитчисны пелядьяс, кодъясöс пастукъяс луннас кыйöмаöсь тыысь. Чöскыд вöлі и еджыд некйыс, кодöс чумса кöзяйкаяс пöжалöмаöсь кöрт пачын. Дыркодь юим тшай.

Чумын шоныд. Кöрт пачлöн бокъясыс доналöмаöсь. Чум пытшкöссö бура идралöма. Тшай бöрас Кипиевса овмöсöн веськöдлысь Александр Ануфриев тöдмöдіс кöр видзысьясöс сиктын да районын уджöн да олöмöн, юöртіс, мый овмöсса правленньö лöсьöдіс кöр видзысьяслы стажевöйяс.

—Айö, локтін? Кöнкö, ёна кöтасин, кынмин? — сетіс гöлöссö Николайлöн ар нёля-вита нылыс.

—Эг, нылук, эг. Сöмын тэысь гажтöмтчышті.

Николай босьтіс пидзöс вылас нывкасö, малыштіс сылысь юрсö да шуаліс мелі кывъяс.

—Айö, талун бара гудöкасьыштан? — шуаліс нывка. — Быть ворсышт, а мамö сьылыштас. Медым бара миян чумын рытыс лоас гажаöн.

Николай босьтіс киас гудöксö, паськöдіс сійöс. Сылöн шыясыс торкисны чумлысь чöв-лöньсö. Пастуклöн чуньясыс сэтшöм тэрыба ветлöдлісны гудöклöн кизьяс кузя, мый ог аддзы колана кывъяс петкöдлыны сэтшöмсö. Ворсіс пастук збыльысь зэв мичаа. Лов вылын лоліс ёна кокньыд, сэк жö неуна шуштöмкодь.

Ме видзöді гудöкасьысь вылö. Синъясыс сылöн неуна куньсьыштöмаöсь, сьöкыд висьтавны, мый йылысь мöвпаліс. Гашкö, вежöрас усис батьыс, Василий Григорьевич Рочев, коді сетіс ассьыс олöмсö чужан му дорйигöн. Сиктса йöз ошкисны сійöс, быдторсö пö кужліс дорны. А кутшöм лöсьыда батьыс гудöкасьліс, кокъясыд асьныс заводитлісны йöктыны. И берег вылын пароходö пуксьöм водзвылын батьыс гудöкасис, ворсіс эз мыйкö жугыльöс, синва петкöданаöс, а ышöданаöс. Быттьö кöсйис висьтавны: эн шогсьöй, вöрöгöс быть лоö вермöма, виччысьöй миянöс. Дыр юргисны пароходлöн прöщайтчан тутöстöмъясыс.

Шуйга бокын, еджыд кöр ку вылын, пукалісны Сергей Хатанзейский да сылöн Евдокия гöтырыс. Кыкнанныс чужлöмаöсь тундраын. Налöн мыш сайын Семён пиныс, коді лöсьöдчö на лоны кöр видзысьöн. Веськыд бокын — Николай да Мария гöтырыс. Найö нёльöд во нин уджалöны тундраын. Гудöкасьыськöд воча пукалö Степан Выучейский, кöр видзан бригадаса ыджыд опыта пастук, коді тундраысь бура тöдö быд мыльк, быд ты, вис да ю. Унаысь кывлі, мый сійö и сук ру пöвстöд вермö кöръясöс нуöдны, некутшöм компас сылы оз ков. А нöшта меным Степан ачыс висьтавліс, кыдзи сійö некымын километр вöлі вöтчöма ыджыд кöин бöрся, коді войнас джагöдöма кöрöс. Зверлы унакодь сёйöмысь вочасöн сьöкыдджык лоис мунны. Эбöсыс бырис и пастуклöн. И век жö сылöн петляыс топöдіс кöинлысь сьылісö.

—Кутшöм сьыланкыв сьылам? — юаліс Мария.

—"Чудный месяц", — шуис Сергей.

Мария чатöртыштіс юрсö, кресталіс морöс бердас кияссö. Киясыс сылöн мичаöсь, сямаöсь. Найö кужöны кутны хорей, сувтöдны чум, вурны тöбöк либö малича, дасьтыны сёян, вöчны уна мукöдтор, мый колö чумса кöзяйкалы.

Чудный месяц над рекою,

Все объято ночной тишиной.

Ничего мне на свете не надо,

Только видеть тебя, милый мой...

Гöлöсыс Мариялöн абу вына, но ёна вöрзьöдö сьöлöмтö. А сэсся тшöтш кутчысисны сьывны и мукöдыс. Сьылісны "Един молодеч", "Мича нывъяс Эжва дорö лэччисны", "Катюша", "Сулико"...

Тöдлытöг колис кадыс. Матысса ты вылысь кыпöдчисны юсьяс. Тыдалö, буракодь нин вынсялöмаöсь бордъясыс.

Выльысь пузис чайник. Сёрни муніс сы йылысь, кыдзи гожся кадö бурджыка видзöдны кöръяс бöрся, öд гожöмнас найö ёна öдйöджык тшöгöны, изьваса ногöн кö, сöксялöны.

Асывнас курткаöс пельпом вылö чöвтöм бöрын петі чумысь. Чумсянь асыввылын сизим мыльк сайысь мыччысис нин шонді. Дыркодь пукалі кöр додь вылын, нимкодяси тундралöн аслыссяма мичлунöн. Ылын, Науляха юбердса джуджыд мыльк пöлöн, йирсисны кöръяс. Кöр дадюлöн локтіс войся дежуритöм бöрын Фёдор Сергеевич Хатанзейский, войнаса ветеран, коді комынысь унджык во нин веськöдлö бригадаöн. Сылысь морöссö мичмöдісны Гöрд Звезда орден да "За отвагу" кык медаль.

—Кыдзи шойччинныд войнас? — юаліс сійö.

—Аттьö, зэв бура.

Ме видзöді Фёдор Сергеевич вылö и думайті, мый тайö ветераныс, а сідзжö сылöн ёртъясыс, кыдзи Степан Выучейский, Евдокия да Сергей Хатанзейскийяс, Мария да Николай Рочевъяс, асланыс уджöн да зіль тöждöн и шонтöны тайö ыджыд тундрасö.