Коми му озыр енбиа да шань йӧзӧн. Кӧрткерӧс районса Висерысь Екатерина Михайлова, сиктса ног Аржак Катя, татшӧм жӧ. Мастер сьывны-йӧктыны, ки помысь вӧчасьӧ, вурсьӧ, пьесаяс гижӧ да сиктса культура клубын постановкаясын ворсӧ.

Вужйыс пыдын

Кыдзи казьтыштіс Катерина, бать-мамыслӧн быдмӧмаӧсь куим чоя-вока. Налӧн рӧдыс – Аржакъяс. Тадзи пӧ ставнымӧс и шуӧны-тӧдӧны Висерын.

– Дедӧ – Аржак Ӧлексан, бать – Аржак Вась, мам – Аржак Оля, ме да менам Ӧлексей да Митрей вокъяс –Аржакъяс жӧ. Важ коми сиктъясын тай кызвыныслӧн рӧдыс ӧти нима, вужъясяс да, он нетшышт. Тыдалӧ, та вӧсна и коми мортыс пыді вужъя, пыдди пуктӧ ас рӧдсӧ, чужанінсӧ. Меным медмича да муса иныс, дерт жӧ, Висер сикт. Унаысь мӧвпыштла, мый менӧ кӧ татысь нуасны мӧдлаӧ (он тай тӧд, олӧмыд кытчӧ вермас вайӧдны), то регыдӧн и кулышта. Ме тані чужи-быдми, аддзыси дона да муса морткӧд, коді лоис менам верӧсӧн. Сійӧс ме помтӧг радейта, чужтi кык нылӧс, дзуза-дзаза шӧвкъясӧс. И меным танi ставыс муса да матыс: ӧшинь улӧй, сынӧдыс, веж туруныс, гожся жарыс, тӧвся кӧдзыдыс да весиг арся няйтыс, – окотапырысь висьтасис сійӧ.

Школа помалӧм бӧрын вӧлӧма ыджыд кӧсйӧм велӧдчыны врачӧ, но абу артмӧма. Катериналӧн бабыс (Мария Александровна Габова, сиктса ног Габӧ Марья), вӧлӧма ыджыд сяма бурдӧдысьӧн. Енсянь пӧ сылӧн тайӧ вӧлӧма. Унаӧс лечитӧма быдсикас висьӧмысь: мургыльтӧм кок да юр вӧрзьӧм веськӧдӧма, турунӧн лечитӧма, тшӧтш и массажӧн. Ичӧтик Катялы, дерт, окота вӧлӧма лоны бабыс кодьӧн. Но оз пӧ быдӧнлӧн артмы татшӧм ногӧн йӧзсӧ бурдӧдны.

– А кодлы бабыд тӧдӧмлунсӧ сетіс? – юася сылысь, кӧть эськӧ тӧда, мый тайӧ гусятор.

–Ог тӧд. Гашкӧ, батьлӧн Татьяна чойыслы, коді пенсияӧдзыс зілис больничаын…

Коркӧ Ёма, а коркӧ – Джек Воробей

Школа бӧрас Катерина медасьӧма Висерса клубӧ художествоа веськӧдлысьӧн. А мӧд вонас пырӧма велӧдчыны В.Чисталёв нима культура колледжӧ. Велӧдчӧма уджсьыс орӧдчывтӧг, заочнӧя. Катериналӧн дипломас пасйӧма – "Режиссёр детского театрального коллектива – педагог".

Сиктса культура керкаын зільӧма 2011 воӧдз. Сэсся уджыштӧма детсадйын кагульничаӧн, а ӧні пӧ, бӧръя нёль восӧ, пелькӧдча сиктса администрацияын.

– Мыйла тадзи вежин уджтӧ?

– Висерын клубыс меститчис вичкоын. Сэсся босьтчисны сійӧс дзоньтавны, а клубсӧ вуджӧдісны важ детсад стрӧйбаӧ. Водзӧ бара кутісны шогмытӧминсьыс мӧдлаӧ вуджӧдны. Меным, веськыда кӧ шуны, дышӧдіс сэтчӧ-татчӧ кӧлуй-эмбурӧн кыскасьны, да и дугӧдчи уджысь, – вочавидзис Катерина Михайлова.

Но збыльвылас кӧ, клубыс аньӧс абу лэдзӧма. Сэтчӧ ӧд сійӧ тшӧтш вужъясьӧма, кыдзи и Висерӧ. Клубын на уджалігӧн котыртлӧма "Зачарованные" самодеятельнӧй котыр, кодi ӧнӧдз на сьылӧ-йӧктӧ, сӧмын нимсӧ вежӧмаӧсь "Шудлун" вылӧ.

– Сьылам-йӧктам, пуктам (ассьым гижӧм) пьесаяс. Асьным вурсям, мӧвпыштам да, вӧчам юркытшъяс, баситчанъяс. Ӧти кывйӧн кӧ, уджыс тырмӧ. Думайта да, ме верма уна роль ворсны. Вӧвлi и Ёмаӧн, и Джек Воробейӧн, и "Маша и медведь" мультфильмысь вильыш Машаӧн, Матроскин каньӧн, дӧваӧн, кодi томсянь воштіс верӧссӧ война вылын, кага оз вермы вайны… Ставсӧ ог нин и вермы тӧд вылӧ уськӧдны. А йӧктӧмыд – сiйӧ менам вирын.

– Тэ ӧд и он сӧмын ас сиктса сцена вылын петкӧдчы, коми стендапын шмонитан. Мый тэныд медъёна сьӧлӧм вылад воӧ?

– Меным сцена вылын кажитчӧ ставыс: и йӧктыны, и сьывны, и спектакльын ворсны, и шмонитны. Куимысь нин петкӧдчылі "Коми шмоньын". Сэтчӧ менӧ корис Анастасия Михайлова. А ме дыр думайттӧг и сӧгласитчи, сы вӧсна мый дась гижӧд нин вӧлі. Медъёна менӧ кыскӧ ачыс сценаыс, йӧзыслы мыйкӧ буртор вайӧмыс: гаж, кыпыдлун козьнавны, кӧть здук кежлӧ кодлыськӧ шог пальӧдны.

Ачыс гижӧ, ачыс ворсӧ

– Екатерина Васильевна, ачыд гижан, ачыд ворсан. Кыдзи артмӧ гижӧдыс?

– Муса верӧскӧд быдтам кык нылӧс. Тшӧкыда челядьлы вайӧдла мультфильмысь кывъяс: "Один серый, другой белый – Соня да Маруся". Сонечка (велӧдчӧ 9-ӧд классын) мугов, ме рӧдын, а Марьяна (4-ӧд классын) – батьыс рӧдын еджгов. Кага чужтӧм бӧрым ме заводитi сылы потансяньыс на мойдны, небӧгъяс лыддьыны (библиотекаын ӧти книга эз коль лыддьытӧм), корсюрӧ и ачым мыйкӧ лӧсьӧдлі. Сонечка, кӧть и ачыс велаліс нин, век вӧлi корӧ менӧ лыддьыны, кажитчӧ пӧ тэнӧ кывзыны. А сэсся чужис Марьяночка, да ставыс муніс выльысь. Ассьым лӧсьӧдлӧмӧс заводиті гижавны. Гижа пьесаяс, висьтъяс, неыджыд сценкаяс. "Теш-тыш" небӧгын йӧзӧдлicны менсьым кык теш: "Сизим невеста" (пуктылiсны весиг Коми Республикаса вужвойтырлӧн шылада-драмаа театрын) да "Армияӧ мунӧм". Быд во школаын велӧдчысьяслы, ичӧт классысь зонпоснилы гижа выльвося петкӧдчӧм. Ворсам да гажӧдам челядьӧс асьным: мам-бать да школаын уджалысьяс. Веськӧдлысьным – музыка урок нуӧдысь Татьяна Анатольевна Габова. Дерт, ёнджыкасӧ гижа челядьлы да на йылысь. Тайӧ и серамсора висьтъяс, монологъяс да пьесаяс. Олӧмас шогыс да майшасьӧмыс и сiдз тырмӧ. Дерт, быд мортлӧн олӧмас овлӧны серамбанаторъяс, и менам тшӧтш. Менам бать вӧлi аслыспӧлӧс морт, аслас олӧмысь зэв уна серамбана вӧлӧмтор висьтавлic. Да и мамлӧн татшӧм лоӧмторйыс вӧвлӧма жӧ. Менам мам Ольга Ивановна Габова – зiль, быдтор кужысь, куим челядя, куим внучкаа коми нывбаба. Водзті тшӧкыда жӧ гижліс висьтъяс, а ӧнi чери кыйӧ, зэв ёна радейтӧ вӧр-ва. И сідз, налӧн висьталӧмъясысь и артмисны "Коми шмоньлы" монологъяс, весиг быдса сценка лои гижӧма, шусьӧ "Телепон".

– Артмӧ, шмонитанаӧсджык гижан?

– Победа лун кежлӧ некымын неыджыд, кыдз шуласны, серьёзнӧй пьеса гижлі. А таво – кокньыдӧс, сиктса теш, кӧнi, дерт и, война кад казьтывсьӧ. Нимыс "Особо опаснӧй преступник". А выльвося петкӧдчӧмъяс ёнджыкасӧ мойдъяс кодьӧсь: гажаӧсь, вильышӧсь, кыпыдӧсь. Гижа сідз, мед вӧлі интереснӧ и челядьлы, и верстьӧлы. Менам гижӧдъяс, висьтала тай, чужӧны олӧмсьыс. Шуам, вӧрӧ ветлӧм бӧрын, мыйкӧ аддзыла ли. Весиг кутшӧмкӧ аслыспӧлӧс морт кӧ син улӧ усяс. Сійӧ и лоӧ шӧр геройӧн, код гӧгӧр гартчас висьт либӧ пьеса сюрӧсыс. Овлӧ, пырта сюрӧсас сиктса кутшӧмкӧ гӧрӧд. Шуам, туплясьӧ лӧп-ёг чукӧр (ёна сьӧлӧмӧс дойдӧ, кор аддза, кыдзи пежалӧны да жуглӧны вӧр-ванымӧс), либӧ кор сотчӧм бӧрас дыр эз кыпӧдны сиктын выль детсад. Буретш бӧръя гӧрӧд кузяыс гижлі "Неприёмный день" серамбана сценка. Нимыс роч, а ачыс гижӧдыс коми. Ме радейта, дерт, комиӧнджык гижны.

Зіль морттӧ уджыс аддзӧ

Катерина Михайлова – зіль да зарни киа ань. Кыдзи висьталіс, ичӧтсяньыс сійӧс бать-мамыс да дед-бабыс велӧдӧмаӧсь гортгӧгӧрса уджӧ. Асьныс вӧлӧмаӧсь быдтор кужысьӧсь, и челядьыс сэтшӧмӧсь жӧ. Верӧcыс зіль да киподтуя жӧ. Сиктса администрацияын пӧ шопералӧ. Гозъялӧн эм неыджыд овмӧс. Катерина дзолясянь велалӧма скӧт видзны да, натӧг пӧ гажтӧм. Нӧшта на ань кысьӧ кабалаысь. Быдсикас кӧрзина-дозмук-кудйыс артмӧ. Дерт пӧ, колӧ дыр ноксьыны. Уна кад сёйӧ кабаласӧ тюрукӧ гартӧм (печкӧм моз) да обработайтӧм, мед сійӧ лоис мича да крепыд. Вӧчӧм бӧрас пӧ нӧшта мавта да, лоӧ пу кодь чорыд. Весиг пӧ мыськыны позьӧ.

– Неважӧн на босьтчи вӧчасьнысӧ. Зэв ёна кажитчӧ, ставыс вунлӧ. Кыдз шуласны, релаксация кодь. Мыйсюрӧ козьнала, а, овлӧ, и вузала.

– Нӧшта мый радейтан?

– Вӧр-ва! Тулыс-гожӧмын тшӧкыда нимкодяся, ышӧда лолӧс мича, кыпыд, чӧскыд сынӧда Висерса мичаинъясӧн. Дзик ӧнi кежлӧ менам сӧмын ӧти ыджыд кӧсйӧм – мед менам дзоля Митрук вокӧй дзоньвидзаӧн воис гортӧ Украинаысь.

Екатерина Макарова